Προστασία προσωπικών δεδομένων

Βασικά σημεία της εισήγησης του Νίκου Σμυρναίου στο σεμινάριο του Hackademy με θέμα:

«Προστασία προσωπικών δεδομένων από εμπορικές εφαρμογές και υπηρεσίες»

Οι εμπορικές εφαρμογές και υπηρεσίες, online και offline, διαχειρίζονται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών τους για εμπορικό όφελος. Ειδικά στην εποχή του Διαδικτύου, υπάρχουν πολυάριθμες μέθοδοι αξιοποίησης των προσωπικών δεδομένων με σκοπό την έμμεση χρηματοδότηση των υπηρεσιών αυτών.

Γενικό ιστορικό πλαίσιο

Διαδικασίες έμμεσης χρηματοδότησης παραγωγής περιεχομένου και υπηρεσιών μαζικής επικοινωνίας, ήδη εμφανίζονται από τα μέσα του 19ου αιώνα. (La Presse,1836)

Έμμεση χρηματοδότηση σημαίνει ότι ο καταναλωτής της πληροφορίας δεν καταβάλει όλο ή καθόλου αντίτιμο. Το κόστος αναλαμβάνεται από τρίτο μέρος που έχει οικονομικό ή άλλο συμφέρον μέσω π.χ. της διαφήμισης. Τελικά το κόστος της «δωρεάν» υπηρεσίας περιεχομένου μεταφέρεται στον καταναλωτή.

Η τάση αυτή ενδυναμώθηκε τον 20ο αιώνα με την έλευση των ηλεκτρονικών μέσων, λόγω της οικονομικής φύσης τους. Πιο συγκεκριμένα, η ραδιοτηλεόραση είναι ένα μη-συναγωνιστικό και μη-αποκλειστικό αγαθό. Η ελεύθερη εκπομπή και λήψη ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού περιεχομένου, σημαίνει ότι η χρήση του αγαθού δεν μειώνει την διαθέσιμη ποσότητα και ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί ο καταναλωτής που δεν πληρώνει. Εξ ου η σχεδόν αποκλειστική έμμεση χρηματοδότηση του: διαφημιστική & δημόσια.

Στην περίπτωση της ραδιοτηλεόρασης έχουμε μία πρώτη διατύπωση μιας βασικής αρχής της πολιτικής οικονομίας των ΜΜΕ:

Το προϊόν της τηλεόρασης δεν είναι το πρόγραμμα της αλλά το κοινό της (εκλαϊκευμένα: «If you don’t pay for it, you are the product»/«Αν δεν πληρώνεις, εσύ είσαι το προϊόν»)

Με την ανάπτυξη της προσφοράς δωρεάν πληροφοριών και υπηρεσιών μέσω Διαδικτύου, επικαιροποιείται αυτή η θεωρία. Οι διαδικτυακές υπηρεσίες λειτουργούν ως μηχανές συγκομιδής και εκμετάλλευσης της γενικής διάνοιας.

«Η επιστημονική γνώση, η ικανότητα για σκέψη και δημιουργία, οι κοινωνικές σχέσεις και οι εκφράσεις τους ως απώτατο εργαλείο παραγωγής»
(Enzo Rullani, Γνωσιακός Καπιταλισμός/Cognitive Capitalism)

Διαφήμιση και Διαδίκτυο

Οι δωρεάν υπηρεσίες του διαδικτύου χρηματοδοτούνται έμμεσα από δύο πηγές: μάρκετινγκ και διαφήμιση

(Γενικά στατιστικά στοιχεία)

  • 65% των Ευρωπαίων έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο και το χρησιμοποιεί κατά μέσο όρο 15 ώρες/εβδομάδα 
  • Το Διαδίκτυο είναι 3ο μέσο σε διαφημιστική δαπάνη μετα από την Τηλεόραση και τον Τύπο 
  • Συνολική διαφημιστική online δαπάνη (ΗΠΑ): $40 δισ. το 2012 
  • Συνολική δαπάνη mobile advertising (ΗΠΑ): $7 δισ. το 2013 (πρόβλεψη) 
  • Google: καθαρά κέρδη $10 δισ. το 2012 (99% από διαφήμιση) 
  • Twitter: κέρδη αποκλειστικά από διαφήμιση $260 εκατ. Το 2012* 
* Δύο πηγές χρηματοδότησης: Διαφήμιση (promoted tweets, trends, accounts) και χονδρική πώληση tweets μέσω δύο ενδιάμεσων (Datasi & Gnip)

Μετρώντας τους χρήστες και τις χρήσεις

Η διανομή της διαφημιστικής πίτας εξαρτάται από τις μετρήσεις των χρηστών και των χρήσεων, στις ερωτήσεις που απαντούν στα: Ποιος; Που; Τι; Πως; Πότε; Γιατί;

Δύο οι βασικές κατηγορίες μετρήσεων: προσωπικές και μαζικές

Οι μαζικές μετρήσεις αφορούν στην ποσοτική καταμέτρηση της επισκεψιμότητας ιστότοπων και οι προσωπικές μετρήσεις στις συνήθειες και πρακτικές ανα χρήστη (ανώνυμες ή επώνυμες) 

Πηγή: Ένωση Εκδοτών Διαδικτύου

A. Μαζικές μετρήσεις 
  • Site centric: τηλεπικοινωνιακή λογική 
  • Πηγή: διαδράσεις client/server, logs 
  • Μεγέθη: επισκέψεις, κλικ, χρόνος, bounce rate, OS κλπ. 
  • Υπηρεσίες: Google Analytics, IT Internet 
  • Χαρακτηριστικά: περιεκτική μέτρηση, προβληματική εγκυρότητα*, έλλειψη κοινωνικο‐οικονομικών χαρακτηριστικών 
* Οι βασικοί τρόποι αλλοίωσης μίας μαζικής μέτρησης είναι (α) η χρήση bots που λειτουργούν ως αυτόνομα μηχανήματα ή εγκαθίστανται κρυφά σε υπολογιστές, (β) η χρήση της μεθόδου pop-under, δηλαδή κρυμμένα παράθυρα που εμφανίζονται αυτόματα και (γ) η χρήση αόρατης δεύτερης σελίδας (iframe).

B. Προσωπικές Μετρήσεις
Η ταυτοποίηση του χρήστη γίνεται είτε επώνυμα είτε όχι, είτε με την άμεση γνώση του, είτε όχι (αλλά με την συναίνεσή του). Για την αυτόματη διαδικασία συλλογής προσωπικών στοιχείων χρησιμοποιούνται τα Cookies, δηλαδή μικρά αρχεία κειμένου τα οποία αποθηκεύονται στον υπολογιστή κατά την πλοήγησή στο διαδίκτυο. Όσο περισσότερες υπηρεσίες χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερα γνωρίζει η εταιρεία για εμάς προσωπικά.

Παραδείγματα προσωπικών μετρήσεων
GOOGLE
FACEBOOK
Λέξεις κλειδιά αναζητήσεων (Search Engine)
Όνομα, Επίθετο
Μέρη σε χάρτες (Google Maps)
Έτος Γέννησης
Λέξεις κλειδιά στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (Gmail)
Κατοικία
Λέξεις κλειδιά σε έγγραφα (Google Docs)
Φίλοι (κοινωνικά δίκτυα)
Γεωεντοπισμός (Android)
Σχέσεις και είδος σχέσεων
Δεδομένα πλοήγησης (Chrome)
Γούστα
Προφίλ, κοινωνικό δίκτυο (Google+)
Προτιμήσεις


Η αξία των προσωπικών δεδομένων σε αριθμούς:
  • Η ψηφιακή ζωή κάθε Ευρωπαίου σύμφωνα με την Βoston Consulting Group αξίζει €600 
  • Tα προσωπικά δεδομένα στην ΕΕ θα αποφέρουν €330 δισ. το 2020 
  • Το facebook έχει $5 ετήσιο τζίρο ανα προφίλ

ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ

1ο βήμα: επιλογή browser
Γνωρίζουμε ότι:
  • Safari = Apple
  • Internet Explorer = Microsoft
  • Chrome = Google
  • Firefox = ελεύθερο λογισμικό και extensions (Iron Browser)

2ο βήμα: επιλογή OS για κινητό
Γνωρίζουμε ότι
  • iPhone = Apple
  • WindowsPhone = Microsoft
  • Android = Google
  • Firefox OS for Mobile = Ελεύθερο λογισμικό (CyanogenMod)

3ο βήμα: αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων
  • Mηχανής αναζήτησης: DuckDuckGo
  • Chat: Jabber
  • Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο: οποιοδήποτε εκτός από Gmail
  • Χάρτες: OpenStreetMap
  • Video/Audio: VideoLan (VLC)

4ο βήμα: εγκατάσταση Firefox extensions

5ο βήμα: (α) κλείσιμο λογαριασμού στο Facebook
(αν αυτό αποδειχτεί δύσκολο τότε...)
Ακύρωση όλων των μη χρήσιμων εφαρμογών
Αποσύνδεση δραστηριότητας από διαφήμιση (privacyfix)
(β) έλεγχος του Google Dashboard
Ακύρωση όλων των μη χρήσιμων εφαρμογών
Αποσύνδεση δραστηριότητας από διαφήμιση (privacyfix)


_________________________________________

Creative Commons License 
Όλα τα κείμενα διατίθενται υπό την άδεια Creative Commons. Η ανάγνωση και η αναπαραγωγή τους είναι ελεύθερη υπό την προϋπόθεση ότι θα συνοδεύονται συστηματικά από το όνομα του συγγραφέα και τη βιβλιογραφική τους αναφορά.   

_________________________________________

Νίκος Σμυρναίος (http://nikos.smyrnaios.free.fr/gr.html)

Από το 2004 διδάσκει πολιτική οικονομία των ΜΜΕ και του διαδικτύου στο πανεπιστήμιο Paul Sabatier Toulouse 3 και είναι ερευνητής στο εργαστήριο LERASS. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1976. Από το 1995 διαμένει μόνιμα στη Γαλλία όπου και έκανε τις πανεπιστημιακές του σπουδές στον τομέα της επικοινωνίας. Υποστήριξε το διδακτορικό του με θέμα την ανάδυση της ενημερωτικής βιομηχανίας στο διαδίκτυο, το 2005 στο πανεπιστήμιο Stendhal Grenoble 3.
Το θεωρητικό πλαίσιο που χρησιμοποιεί βασίζεται πρωτίστως στην πολιτική οικονομία της επικοινωνίας και την κοινωνιολογία των ΜΜΕ. Το ερευνητικό του έργο επικεντρώνεται στα κοινωνικοπολιτικά και τεχνικοοικονομικά διακυβεύματα του διαδικτύου. Πιο συγκεκριμένα τα πεδία έρευνας που τον απασχολούν είναι:
- Διαδικτυακή δημοσιογραφία και ενημέρωση
- Διαμοιρασμός περιεχομένου σε βάση ισοτιμίας (peer-to-peer) και πνευματικά δικαιώματα στην
ψηφιακή εποχή
- Καινοτομία και διαδίκτυο
- Οικονομική συγκέντρωση και ρύθμιση των ΜΜΕ
Είναι μέλος του Παρατηρητηρίου των μεταλλαγών της πολιτιστικής βιομηχανίας (OMIC), του Δικτύου έρευνας πάνω στη δημοσιογραφία (REJ) και τακτικός συνεργάτης του Ina Global. Έχει κάνει αξιολογήσεις για διεθνή επιστημονικά περιοδικά όπως Questions de communication, Les Enjeux de l'information et de la communication, New Media & Society και IEEE Internet Computing. Τον Οκτώβριο του 2011 οργάνωσε διεθνές επιστημονικό συνέδριο στην Τουλουζ με θέμα τις μεταλλαγές των τοπικών ΜΜΕ.
Παραδίδει μαθήματα στα γνωστικά αντικείμενα της θεωρίας της επικοινωνίας, της κοινωνιολογίας και οικονομίας των ΜΜΕ και της πολιτικής οικονομίας του διαδικτύου. Διδάσκει στα τμήματα:
DUT Services et Réseaux de Communication, Castres
DUT Information-Commmunication, Toulouse
Licence Professionnelle CISPM (Conception et Intégration de Services et Produits Multimédias)
Licence Information-Communication
Master ISIS (Informatique et Système d'Information pour la Santé)
Master Métiers de l'enseignement en documentation
Είναι υπεύθυνος Διεθνών σχέσεων στο τμήμα DUT SeRéCom Castres
Περισσότερα στον ιστότοπο: http://nikos.smyrnaios.free.fr/gr.html


0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.